Министерство сельского хозяйства Чувашской Республики
Тăван йăвара çитĕнекен чĕпсем («Край родной (Тăван Ен)», Кугеси )
Конкуренци вăйланать
Чăваш Республикин Пуçлăхĕ Михаил Игнатьев витесемпе, кунти условисемпе паллашрĕ, чăх-чĕп пăхакансемпе чарăнса тăрса канашларĕ, цех пуçлăхĕсемпе производство ыйтăвĕсем тавра сăмах пуçарчĕ.
«Чувашский бройлер» ОАО районта çеç мар, республикăра та çулсерен пысăк кăтартусемпе савăнтарать. «Ĕлĕкхи чăваш пуянĕсем чăваш çăмартисене Англие çитиех ăсатни çинчен калаççĕ, «Чăваш бройлерĕ» инçе çула тухасшăн мар-и?» – тесе ыйтсан Николай Григорьев зоотехник çапла хуравларĕ: «Пирĕн фабрикăн çăмартисене хальлĕхе республикăрах туянса пĕтереççĕ-ха, малашне курăнĕ», – терĕ.
Фабрикăпа паллашнă хыççăн пуçлăхсем ларусен залĕнче ĕçлекен халăхпа тĕл пулчĕç.
«Агропромышленноç ыйтăвĕсене эпир патшалăх политикинче яланах чи пĕлтерĕшлĕ вырăна хунă. Раççей ВТОна кĕчĕ, çавăнпа та конкуренци ытларах палăра пуçларĕ", – терĕ хăй сăмахĕнче Михаил Васильевич. «Чувашский бройлер» ОАО хăйĕн умне тата республика ун умне лартнă задачăсене аван пурнăçласа пынине палăртрĕ вăл.
Паянхи кун фабрика Раççейре те тивĕçлĕ шайри конкуренцие тухма пултарнине, малашне вара продукци пахалăхне экологи енчен таса, кирлĕ шайри стандарта çитерсе, Евросоюз çĕршывĕсене тухма тăрăшмалли пирки каларĕ Республика Пуçлăхĕ.
Район халăхне фабрика чĕпсемпе тивĕçтерет. Пĕлтĕр 3 млн та 331 пин чĕп сутнă. Ку енĕпе «Чăваш бройлерĕ» – 2-мĕш, «Юрма» Агрохолдинг» 1-мĕш вырăнта. Икĕ чăх-чĕп фабрики çак таварпа 66% тивĕçтерет. Паянхи кун производство малалла аталанать.
Наци проекчĕ – çитĕнÿ çул-йĕрĕ
Малалла ЧР Ял хуçалăх министрĕ Сергей Павлов сăмах илчĕ:
«Республика аграрийĕсем умĕнче тăракан задачăсене, пĕтĕмĕшле илсен, пурнăçланă. Ку тĕлĕшпе федераци тата республика бюджечĕсенчен уйăрса панă укçа-тенкĕ самай пулăшнă. Пурĕ 2, 1 млрд тенкĕ уйăрса панă (федераци бюджетĕнчен – 14, 5%, республика бюджетĕнчен – 11% ытларах)», – терĕ вăл.
Чăвашстат пĕлтернĕ тăрăх 2012 çулта мĕн пур категориллĕ хуçалăхсенче тĕш тырă çапса илесси 2011 çулхи шайран – 74% чакнă. Ку кăтарту Раççейре те çавăн евĕрех. Çĕршывĕпе пурĕ 70 млн тонна тĕш тырă çапса илнĕ (2011 çулта – 91 млн тонна пулнă). Выльăх-чĕрлĕх усракан комплекссене (сысна тата чăх-чĕп усраканнисене) çакă тÿрремĕнех пырса тивет. Кăçал вĕсем валли 50 тонна фураж çитмест.
2012 çулта 900 пин тонна çĕр улми пухса илнĕ, 2011 çулхипе танлаштарсан 9, 5 тонна ытларах. 167, 86 пин тонна пахча çимĕç пÿлмене кĕртнĕ, 2011 çулхипе танлаштарсан 4% сахалрах. 2012 çулта мĕн пур категориллĕ хуçалăхсенче выльăх-чĕрлĕх шутне ÿстернĕ. Çакă наци проекчĕсене пурнăçа кĕртсе пынипе пулнă, ял хуçалăх предприятийĕсене 5 миллиард тенкĕ ытла кредит илме май панă. Çавна майăн 148 выльăх-чĕрлĕх объектне реконструкци тунă, çĕнĕ çуртсем лартнă. Ку тÿрремĕнех сĕт сăвассине ÿстересси патне илсе пынă – 100, 6%. Пирĕн республикăра 3 район (Елчĕк, Етĕрне тата Шупашкар районĕсем) 5 пинлисен шутĕнчен иртнĕ.
Калаçу малалла аш-какай туса илес ыйту пирки, конкуренцире çĕнтерес çул-йĕрсем çине куçрĕ. Çакă туса илекен продукци пахалăхне ÿстерме хистенине палăртрĕç. Михаил Васильевич çамрăк специалистсене çурт-йĕрпе тивĕçтерес ыйтăва куçран вĕçертмелле марри, вĕсене «Ялăн социаллă аталанăвĕ» программăпа çурт-йĕр тума май пур таран пулăшмалли пирки каларĕ.
Çĕнĕ утăмсем
Шупашкар район администрацийĕн пуçлăхĕ Георгий Егоров çамрăк çемьесене çурт-йĕр тума пулăшмашкăн районта тĕллевлĕ программа хатĕрлесси, ял тăрăх администрацийĕсем кунта хушма пулăшу парасси пирки каларĕ.
«Районта çирĕп те вăйлă ĕçлесе пыракан ял хуçалăх предприятийĕ сахал мар. «Ольдеевская» Агрофирма» кăçал тата 7 çĕнĕ витĕллĕ теплица хута янă. Çак предприяти районти чи вăйлă аталанакан 9 предприяти шутне кĕрет. Республика Пуçлăхĕ çине тăнипе «Атлашевская» чăх-чĕп фабрики вара çĕнĕрен ура çине тăчĕ», – терĕ вăл.
Малалла район администраци пуçлăхĕ Ленин ячĕллĕ СХПК-колхоз, «Чурачикское» тата «Прогресс» хуçалăхсем çирĕппĕн ĕçлесе пынине, «Атлашевское» СХК йывăрлăхсене çĕнтерсе ура çине тăнине, рабочисене ĕç укçи вăхăтра тата тивĕçлĕ тÿленине палăртрĕ. «Тин çеç эпĕ хам чылай çул ертсе пынă «Приволжское» вĕрентÿпе сăнав хуçалăхĕнчен таврăнтăм. Предприяти малтанхи çул-йĕртен каялла чакмасть, çине тăрса, тăрăшса ĕçлесе пыраççĕ кунта çынсем», – тесе вĕçлерĕ хăй сăмахне Георгий Егоров.
Пĕтĕмпех – халăхшăн
ЧР Патшалăх Канашĕн Председателĕ Юрий Попов хăйĕн сăмахĕнче бюджет ыйтăвĕсем тавра калаçрĕ. Михаил Васильевич канашлăва вĕçлесе пынă май республика пурнăçĕнчи çĕнĕ утăмсен пĕлтерĕшĕ пирки каларĕ, Чăваш Республикин влаçĕн ĕçĕ-хĕлĕн йĕркине (легитимность) Раççей Федерацийĕ тивĕçлĕ хакланă; регионсен хушшинче 4-мĕш вырăн йышăннă. Влаç обществăллă финанс ĕçне эффективлă ертсе пынăшăн Раççей Федерацийĕнчен 65 миллион тенкĕ преми илме тивĕçнĕ, влаç ĕçне эффективлă йĕркелесе пынăшăн – 80 миллион ытла. Çак укçана халăхăн социаллă ыйтăвĕсене татса памалли çĕре яма палăртнă.
Сăмах май
2012 çулта сĕт туса илекен уйрăм хушма хуçалăхсемпе ял хуçалăх предприятийĕсене 107 миллион тенкĕ субсиди панă. Малашне Раççей Федераци шайĕнче чи пысăк сортлă 1 литр сĕтшĕн ял хуçалăх организацийĕсене 1 тенкĕ те 20 пус субсиди параççĕ, 1-мĕш сортлă сĕтшĕн – 40 пус.